Literary Patronage Tradition in Ḫamse of Alī Şīr Nevāyī:

The Example of Sedd-i İskenderī

Authors

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.12518731

Keywords:

Himmet, Literary Patronage, Patronage, Alî Şir Nevâyî, Hamse, Sedd-i İskenderî

Abstract

Alī Şīr Nevāyī (1441-1501), a famous poet of Turkish literature, wrote his works with a national language consciousness in the 15th century. He is a valuable figure, known not only in the lands where he was born and raised, but also throughout the Turkish world, and his fame has transcended the ages since the century in which he lived. Nevāyī enabled the formation and development of classical Chagatai literature with his more than thirty works, making very important contributions to the Turkish cultural world as a poet, scholar, and statesman. Among his works, his “ḫamse”, which he wrote between 1483 and 1485, has a special place as it is the first of its kind in Turkish literature, standing before us as a rich source that can further the studies on the poet’s art and world of thought. In addition to being patronized by important statesmen of his time, Nevāyī was also among the figures who undertook the patronage of art and artists. When ḫamse is viewed from this perspective, it becomes clear that the poet made various assessments about the literary patronage he gave importance to throughout his life. As a matter of fact, it has been determined that Nevāyī, although he occasionally touches on the subject of literary patronage in his meṩnevīs in his ḫamse, expresses his thoughts on the subject by dealing with the topic of himmet in a separate section in his Sedd-i İskenderī (Alexander’s Wall) meṩnevī, which he wrote in 1485. With this study, we aim to examine the thoughts of Nevāyī on literary patronage by presenting examples from the sections and couplets in this work in order to to contribute to research on literary patronage.

References

Aka, İsmail. Timurlular Devleti Tarihi. Ankara: Berikan Yayınevi, 2010.

Aka, İsmail. Mirza Şahruh ve Zamanı, Ankara: TTK, 1994.

Akbıyık, Hayrunnisa A. “Timurluların Bilim ve Sanata Yaklaşımları ve Bazı Son Dönem Sanatkârları.” Bilig, s. 30 (Yaz 2004): 151-171.

Alî Şîr Nevâyî. Ferhâd ü Şîrîn: İnceleme-Metin. Hazırlayan Gönül Alpay Tekin. İstanbul: TDK, 2012.

Alî Şîr Nevâyî. Hayretü’l-Ebrâr. Hazırlayanlar Vahit Türk ve Şaban Doğan. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, 2015.

Alî Şîr Nevâyî. Leylî vü Mecnûn. Hazırlayan Ülkü Çelik Şavk. Ankara: TDK, 2011.

Alî Şîr Nevâyî. Mecâlisü’n-Nefâyîs. Hazırlayan Kemal Eraslan. Çeviren A. Naci Tokmak. Ankara: TDK, 2015.

Alî Şîr Nevâyî. Sedd-i İskenderî: İnceleme-Metin. Hazırlayan Hatice Tören. Ankara: TDK, 2001.

Armutlu, Sadık. “Zâtî: Hayatı, Kişiliği, Sanatı ve Eserleri.” Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, s. 22 (Ekim 2018): 1935-1956.

Babür, Yusuf. “Divan Şiirinde İlk Dönem Bazı Veli ve Mutasavvıflar.” Türkiyat Mecmuası 31, s. 1 (2021): 123-157.

Benlioğlu, Selman. Saray ve Mûsikî: III. Selim ve II. Mahmud Dönemlerinde Mûsikînin Himâyesi. İstanbul: Dergâh, 2018.

Benlioğlu, Selman. “İlk Dönem Abbâsî Sarayında Mûsikî.” Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi, 2011.

Boldırev, A. N. “Çağdaşlarının Hikâyelerinde Nevayî.” Çeviren Rasime Uygun. TDAY Belleten (1988): 205-230.

Demirci, Mehmet. “Himmet.” TDVİA, c. 18. İstanbul: TDV, 1998.

Devletşah, Devletşah Tezkiresi. Hazırlayan Necati Lugal. c. 1-4. İstanbul: Kervan Yayınları, 1977.

Durmuş İsen, Tûbâ Işınsu. Tutsan Elini Ben Fakîrin: Osmanlı Edebiyatında Hamilik Geleneği. İstanbul: Doğan, 2009.

Durmuş İsen, Tûbâ Işınsu. Şair ve Sultan: Osmanlı’da Edebî Himaye. İstanbul: Muhit, 2021.

Gazi Zahirüddin Muhammed Babur. Vekayi: Babur’un Hâtıratı. Çeviren Reşit Rahmeti Arat. c. 1-2. Ankara: TTK, 1985, 1987.

İnalcık, Halil. Şâir ve Patron: Patrimonyal Devlet ve Sanat Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme. Ankara: Doğu Batı, 2011.

İnalcık, Halil. “Klasik Edebiyat Menşei: İrani Gelenek, Saray İşret Meclisleri ve Musâhib Şâirler.” Türk Edebiyatı Tarihi I, hazırlayan Talât Sait Halman ve öte., 233-294. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2006.

İpekten, Halûk. Divan Edebiyatında Edebî Muhitler. İstanbul: MEB, 1996.

İpşirli, Mehmet. “Musâhib.” TDVİA. c. 31. Ankara: TDV, 2020.

Kurnaz, Cemal. “Hümâ.” TDVİA. c. 18. İstanbul: TDV, 1998.

Mütercim Âsım Efendi. el-Okyânûsu’l-Basît fî Tercemeti’l-Kâmûsu’l-Muhît, c. 1-6 (İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2013-2014). http://www.kamus.yek.gov.tr (erişim 07.01.2024).

Ökten, Ertuğrul. “Câmî ve Meclis: Timurlu Ortamında Bir İnceleme.” Zemin, s. 3 (2022): 162-185.

Ölmez, Zühal. “Çağatay Edebiyatı ve Çağatay Edebiyatı Üzerine Araştırmalar.” Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 5, s. 9, (2007): 173-219.

Özdarendeli, Nursel. “Çağdaşlarının Dilinden Ali Şir Nevayî.” Turkish Studies 8, s. 9 (Summer 2013): 2043-2054.

Rejepova, Arazgül. “Timurlularda Kültürel Hayat ve Sultan Baykara Dönemi.” Yüksek Lisans Tezi. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, 2019.

Steingass, Francis Joseph. Persian-English Dictionary, (Beyrut: Mektebetu Lübnan, 1998).

Şeker, Şemsettin. Ders ile Sohbet Arasında: On Dokuzuncu Asır İstanbulu’nda İlim, Kültür ve Sanat Meclisleri. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi, 2013.

Şemseddin Sami. Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Kapı Yayınları, 2004.

Şen, Yasin. “Bâbürnâme’ye Göre Ali Şir Nevâyî.” Türk Dünyası, s. 37 (2014): 41-50.

Subtelny, Maria Eva. “The Poetic Circle at the Court of the Timurid Sultan Husain Baiqara and its Political Significance.” PhD diss. Harvard University, 1979.

Şimşek, Zehra. “Alî Şîr Nevâyî’nin Hamsesindeki Hikâyeler Dışında Kalan Bölümler Üzerine Bir İnceleme.” Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, 2022.

Tatlısumak, Uğur. “Osmanlı Uleması ve Patronaj İlişkisi.” Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi, 2016.

Türk Dil Kurumu. Türkçe Sözlük. 12. bs. Ankara: TDK, 2023. https://sozluk.gov.tr/ (erişim 07.01.2024).

Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul, Kabalcı, 2016.

Vankulu Mehmed Efendi. Vankulu Lügati. c. 1-2. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2014-2015. http://www.kamus.yek.gov.tr/ (erişim 07.01.2024).

Yıldıran Sarıkaya, Meliha. “Dîvân-ı Hikmet ve Garib-nâme’de Himmet.” Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, s. 28 (2022): 583-615.

Yunus Emre. Dîvân: Seçmeler. Hazırlayan Mustafa Tatçı. 6. bs. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2021.

Yüksel, Musa Şamil. “Din-Siyaset-Ekonomi Arasında Timurlularda ‘Himaye Sistemi’.” 16. Türk Tarih Kongresi Bildirileri, c. 2, 217-228. Ankara: TTK, 2015.

Yüksel, Musa Şamil. “Arap Kaynaklarına Göre Timur ve Din.” Tarih İncelemeleri Dergisi 23, s. 1 (Temmuz 2008): 239-258.

Yüksel, Musa Şamil. “Şahruh’un Sünnî Canlandırma Siyaseti.” Tarih Okulu Dergisi, s. 5 (2009): 95-110.

Published

2024-06-28

How to Cite

Şimşek, Zehra. “Literary Patronage Tradition in Ḫamse of Alī Şīr Nevāyī:: The Example of Sedd-I İskenderī”. Zemin, no. 7 (June 28, 2024): 118–143. Accessed October 23, 2024. https://zemindergi.com/index.php/pub/article/view/98.

Issue

Section

Research Articles