Câmî ve Meclis: Timurlu Ortamında Bir İnceleme
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.8020075Anahtar Kelimeler:
Meclis, Câmî, Timurlular, şiir, Abdurrahmân CâmîÖzet
Kişilerin bir araya gelip estetik ve entelektüel etkileşimde bulundukları meclisler İslam uygarlık tarihinde çok yaygın bir sosyal pratiktir. Ancak bu konu yaygınlığı ile ters orantılı olarak az sayıda araştırmaya konu olmuştur. Bu makale Timurlu dünyasının ünlü mutasavvıf ve şairlerinden olan Abdurrahmân Câmî’yi (ö. 1492) merkeze alarak Timurlu dünyasında meclis olgusunu konu edinir. Timurlu ortamındaki meclisin has meclisler, ders meclisleri, vaaz meclisleri ve meclis-i şerîf olarak ifade edilen çeşitli tezahürlerini tespit edip inceler. Şiir meclisi kavramını sorunsallaştırarak Timurlu meclislerinde şiirin çok önemli olmasına rağmen ana amacın aslında şiir olmadığını ileri sürer. Câmî meclislerinin üyelerini inceleyerek üzerinden meclis ve mülâzemetin ne kadar örtüştüklerini irdeler. Sonuç kısmında, incelediğimiz tarihsel kişiliklerin aslında tarihsel gerçekliklerinden çok meclis hâllerini görüyor olmamız ihtimaline dikkat çekip meclisin tarihsel ve sosyal gerçekliğini yakalayabilmek için esas dikkati edebî ürünler temelli incelemelerden zihniyet ve değerler temelli incelemelere kaydırmayı teklif eder.
Referanslar
Âli, Mustafa b. Ahmed. Mustafa ‘Âli’s Epic Deeds of Artists: A Critical Edition of the Earliest Ottoman Text about the Calligraphers and Painters of the Islamic World. Hazırlayan ve Çeviren Esra Akın-Kıvanç. Leiden, Boston: Brill, 2011.
Anar, Turgay. Mekândan Taşan Edebiyat: Yeni Türk Edebiyatında Edebiyat Mahfilleri. İstanbul: Kapı Yayınları, 2012.
Arıcı, Müstakim. “İslam düşüncesinde Fahreddin er-Razi ekolü.” İslam Düşüncesinin Dönüşüm Çağında Fahreddin er-Razi. Editörler Ömer Türker ve Osman Demir, 167-202. İstanbul: İSAM, 2013.
Bâharzî, Abdülvâsi Nizâmi-yi. Makâmât-ı Câmî. Hazırlayan Necib Mâyil Herevî. Tahran: Neşr-i Ney, 1371/1992.
Benlioğlu, Selman. “İlk Dönem Abbâsî Sarayında Mûsikî.” Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi, 2011.
Benlioğlu, Selman. Saray ve Mûsikî: III. Selim ve II. Mahmud Dönemlerinde Mûsikînin Himâyesi. İstanbul: Dergâh, 2018.
Bozkurt, Nebi. “Meclis.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. c. 28, 241-242. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2003.
Dawlatshah b. Ala’u’d-devle Bakhtish al-Ghazi of Samarqand. The Tadhkiratu sh-Shu’ara. Editör Edward G. Browne. Leiden: E.J. Brill, 1901.
İnalcık, Halil. Has-bağçede ‘Ayş u Tarab: Nedimler, Şairler, Mutribler. İstanbul: Türkiye İş Bankası, 2011.
İpekten, Haluk. Divan Edebiyatında Edebi Muhitler. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı, 1996.
Koçer, Güllü. “Şakâiku’n-Nu’mâniyye ve Zeyillerinde Ulemâ Meclisleri.” Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, 2021.
Makdisi, George. The Rise of Colleges. Edinburgh: Edinburgh University Press, 1981.
Nevâyi, Ali-Şir. Mecâlisü’n-Nefâyis. Hazırlayan Kemal Eraslan. c. 1. Ankara: Türk Dil Kurumu, 2001.
Nizâmülmülk. Siyâset-nâme. Tahran: Kitâbfurûşi-ye Tahûrî, 1334/1956.
Ökten, Ertuğrul. “Jâmî (817-898/1414-1492): His Biography and Intellectual Influence in Herat.” Doktora Tezi. Chicago University, 2007.
Pfeifer, Helen. “Encounter After the Conquest: Scholarly Gatherings in 16th-Century Ottoman Damascus.” International Journal of Middle Eastern Studies, 47 (2015): 219-239.
Riyazi Muhammed Efendi. Riyâzü’ş-Şuarâ. Hazırlayan Namık Açıkgöz. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2017.
Seçen, Remziye. “Abbâsîler Döneminin Ünlü Kadın Siması Zübeyde Bint Câfer.” Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, 2020.
Subtelny, Maria Eva. “The Poetic Circle at the Court of the Timurid Sultan Husain Baiqara and its Political Significance.” Doktora Tezi. Harvard University, 1979.
Subtelny, Maria Eva. “Scenes from the Literary Life of Timurid Herat.” Logos Islamikos Studia Islamica in Honorem Georgii Michaelis Wickens. Editör Roger M. Savory ve Dionisius A. Agius. Toronto: Pontifical Institute of Mediaeval Studies, 1984.
Sucu, Cevat. “Rûm’da Kozmopolit Model Kurmak: Dâ’î ve 15. Yüzyıl Osmanlı Metin Kültürü.” Yüksek Lisans Tezi. İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, 2017.
Şeker, Şemsettin. Ders ile Sohbet Arasında: On Dokuzuncu Asır İstanbulu’nda İlim, Kültür ve Sanat Meclisleri. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi, 2013.
Toprak, Esra. “Selçuklularda Bezm Mekânları ve Bezmler.” Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, 2016.
Vâsifî, Zeynüddîn Mahmûd. Bedâyiü’l-Vekâyi. Editör Aleksandr Boldirev. c. 1. Tahran: Bunyâd-ı Ferheng-i Îrân, 1349/1971.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 ZEMİN
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
