Anlatıda Cinsiyet ve Kadın Öznelliğinin İnşası: Muallime Üzerine Feminist Anlatıbilimsel Bir Okuma Denemesi

Özet

Muallime, Emine Semiye tarafından 3 Mart 1899 – 2 Mayıs 1901 tarihleri arasında Hanımlara Mahsus Gazete’nin Hanım Kızlara Mahsus isimli ekinde tefrika edilerek yayımlanır. Muallime’de kadın hakları, eğitim, pedagoji, gibi konularda mesajlar verilir; ideal bir Osmanlı kadını olarak sunulan ana karakter Bihbûde’nin geleneklerine bağlı olduğu kadar modern bir eğitim ve kültür anlayışına sahip olduğunun altı çizilir. Farklı kadın anlatılarının kesiştiği Muallime, Bihbûde’nin öyküsüne ilaveten diğer kadın karakterlerin geçmişi ve yaşantıları üzerine çeşitli yan hikâyeler içermektedir. Romanın bu çok katmanlı yapısı içinde kadın söylemini hangi anlatı stratejileri üzerinden kurguladığına feminist anlatıbilim perspektifinden açıklık getirilebilir. Anlatıyı oluşturan yazar, anlatıcı, okur, anlatı karakterleri gibi yapısal unsurları cinsiyet göstergelerini merkeze alarak inceleyen feminist anlatıbilimciler kadınlar tarafından üretilen edebî metinlere yoğunlaşmışlardır. Bu çalışmada, Muallime’nin çözümlenmesinde feminist anlatıbilimsel bir yöntem izlenerek anlatının yapılandırılmasında cinsiyet olgusunun işlevi değerlendirilecektir. Böylece, anlatının, anlatıcı ve okurun cinsiyeti odağında okumaya tâbi tutulması ile anlatıda kadın söyleminin inşasına dair bir çerçeve sunulacaktır.