Persian as a Source Language for Words of Arabic Origin in Contemporary Turkish Dictionaries

Authors

  • Yasin Yayla Kırklareli Üniversitesi

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.8006709

Keywords:

Lexicology, source language, Turkish language, Arabic, Persian

Abstract

While determining the origins of words in current Turkish dictionaries, the issue of “source language” is overlooked. There exist several studies on words of Western origin in terms of lexicology, but the words of Arabic-Persian origin also deserve attention. The Persian language influenced Oghuz languages as they emerged as the written languages in the Anatolian region. And because of this, many words of Arabic origin got absorbed into Turkish with their Persian orthography. Most of the words with the last letter “closed t” in Arabic are written with an “open t” in Persian. These words were written with an “open t” in the periods of both Old Anatolian Turkish and Ottoman Turkish, just like it was in Persian. Also, the letter ḍād in Arabic, pronounced like the /d/ sound in Turkish, is pronounced in Persian like the /z/ sound in Turkish. Therefore, Persian should be acknowledged as the source language for words that contain the letter ḍād in Arabic orthography and are pronounced with the /z/ sound in Turkish. In current Turkish dictionaries, words whose last letter is a “closed t” in Arabic and are marked as a /t/ in Turkish, and the words that contain the letter ḍād and are recorded with the letter /z/ in Turkish are assumed to be of Arabic origin. Considering the commonality of Persian and Turkish in terms of how both languages spell Arabic-origin words, Persian should be shown as the source language of the words in question in current Turkish dictionaries.

References

Abu Hannoud, Sawsan. “Türkçe Sözlük’te kapalı T ile biten Arapça kelimeler”. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, s. 22 (2021): 202-15.

Adamović, Milan. Floransalı Filippo Argenti’nin notlarına göre (1533) 16. yüzyıl Türkçesi. Türk Dil Kurumu Yayınları 956. Ankara: Türk Dil Kurumu, 2009.

Arslan, Ahmet Turan. “Dâd”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. c. 8. İstanbul: TDV, 1993.

Âşık Paşa. Garib-nâme (1330). haz. Kemal Yavuz. Ankara: Türk Dil Kurumu, 2000.

Atay, Hüseyin, İbrahim Atay ve Mustafa Atay. Arapça-Türkçe Büyük Lûgat Cilt 1. Ankara: Bayrak Matbaası, 1961.

Atay, Hüseyin, İbrahim Atay ve Mustafa Atay. Arapça-Türkçe Büyük Lûgat Cilt 2. Ankara: Hilâl Matbaası, 1968.

Ayverdi, İlhan, ve Ahmet Topaloğlu. Asırlar Boyu Târihî Seyri İçinde Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı, 2008.

Balcı, Mustafa. Türkçe Farsça İlişkileri: Türkçenin Farsça Üzerindeki Etkilerine Dair Bir İnceleme. Konya: Çizgi Kitabevi, 2014.

Begović, Džavid, ve Šefka Begović-Ličina. Sandžački Rječnik: Prilog Leksikografiji Bosanskog Jezik. Sarajevo: Autori, 2012.

Boz, Erdoğan. “Çağdaş Türkçe Sözlüklerde Batı Kökenli Sözcüklerin Köken Dili ve Biçimi Sorunu ‘Sigara’ Örneği”. İçinde Sözlük Bilimi Yazıları I, 7-26. Ankara: Gazi, 2011.

Derviş Muhammed Yemînî. Fazilet-Nâme (1519) I: Giriş-İnceleme-Metin. Haz. Yusuf Tepeli. Ankara: Türk Dil Kurumu, 2002.

Eker, Süer. “Türkçe-Farsça Dil İlişkilerinde Anlam Kopyaları Üzerine Notlar”. İçinde Sosyoloji Yazıları 1, 197-211. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, 2010.

Gülsevin, Gürer. “Türk Dil Kurumunun Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü”. Türk Dili, s. 712 (2011): 299-308.

Hasan, Enverî. Ferheng-i Buzurg-i Suhan. Tahran: Neşr-i Suhan, 1382.

Hüdâyî. Dîvân (16. yy.), haz. Mustafa S. Kaçalin. Ankara: Türk Dil Kurumu, 2016.

İskender, Halil İbrahim. “The phonology of Arabic loanwords in Turkish: The case of t-palatalisation”. SOAS Londra Üniversitesi, 2015.

İşler, Emrullah. Türkçede Anlam Kaymasına Uğrayan Arapça Kelime ve Kelime Grupları. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 1997.

İşler, Emrullah. “Türkçedeki Arapça Alıntı Kelimelerde Farsça Etkisi”. İçinde V. Uluslararası Türk Dil Kurultayı 2004 I. Cilt, 1409-20. Ankara: Türk Dil Kurumu, 2004.

Kaçalin, Mustafa Sinan. Yayımlanmamış Ders Notları. İstanbul, 2003.

Karaağaç, Günay. Türkçenin Alıntılar Sözlüğü. Ankara: Akçağ, 2015.

Lane, Edward W. An Arabic-English Lexicon. Beyrut: Librairie du Liban, 1968.

Mahmûd b. Kadî-i Manyas. Gülistan Tercümesi (1430). haz. Mustafa Özkan. Ankara: Türk Dil Kurumu, 1993.

Meninski, Francisco a Mesgnien. Thesaurus linguarum orientalium Turcicae-Arabicae-Persicae = Lexicon Turcio-Arabico-Persicum (1680): von elif bis chy. yay. Mehmet Ölmez. c. 1. İstanbul: Simurg, 2000.

Muin, Muhammed. Ferheng-i Fârsî. Tahran: Müessese-yi İntişârât-ı Edinâ, 1381.

Nişanyan, Sevan. Sözlerin Soyağacı Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü. İstanbul: Everest, 2010.

Özçelik, Sadettin. “Türkçedeki Farsça Kelimelerde Görülen Ses Olayları”. Türk Dili, s. 612 (2002): 1033-41.

Perry, John R. “-at and -a: Arabic Loanwords with the Feminen Ending in Turkish”, Turkish Studies Association Bulletin 8. s. 2 (1984): 16-25.

Philip Babcock Gove, ed. Webster’s third new international dictionary of english language unabridged. Springfield: Merriam Company, 1965.

Redhouse, James William. Turkish and English Lexicon. Constantinople, 1890.

Sağ, Zehra. “Farsça Üzerinden Türkçeye Alıntılanmış Arapça Kelimeler”. Yüksek Lisans Tezi, Medeniyet Üniversitesi, 2019.

Škaljić, Abdulah. Turcizmi u Srpskohrvatskom Jeziku. Sarajevo: Svjetlost, 1966.

Steingass. A Comprehensive Persian-English Dictionary. London, 1892.

Steingass. The Student’s Arabic-English Dictionary. London, 1884.

Şahinoğlu, Nazif. Farsça Grameri: Sarf ve Nahiv. İstanbul: Kitabevi, 1997.

Şirvanlı Mahmud. Târih-i İbn-i Kesîr Tercümesi (14. yy.): Giriş-İnceleme-Metin-Sözlük. haz. Muhammet Yelten. Ankara: Türk Dil Kurumu, 1998.

Tietze, Andreas. Tarihî ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati. c. 1, A-E. İstanbul: Simurg, 2002.

Tietze, Andreas. Tarihî ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati. c. 2, F-J. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 2009.

Tietze, Andreas. Tarihî ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati. c. 5, M-N. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi, 2018.

Tietze, Andreas. Tarihî ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati. c. 6, O-R. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi, 2018.

Tulum, Mertol. 17. Yüzyıl Türkçesi ve Söz Varlığı. Ankara: Türk Dil Durumu, 2011.

Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu, 2011.

Yılmaz, Emine, Nurettin Demir, ve Murat Küçük, haz. Kısas-ı Enbiya (14. yy.). Ankara: Türk Dil Kurumu, 2013.

Published

2021-06-21

How to Cite

Yayla, Yasin. “Persian As a Source Language for Words of Arabic Origin in Contemporary Turkish Dictionaries”. Zemin, no. 1 (June 21, 2021): 176–195. Accessed September 16, 2024. https://zemindergi.com/index.php/pub/article/view/7.

Issue

Section

Research Articles