Selamlaşma Kalıpları: Osmanlı Bosna’sında İngiliz Seyyahlardan Örnekler
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.8028712Anahtar Kelimeler:
sosyal temasta yabancı, selamlaşma eylemi, toplumbilimsel yeterlilik, kültürel bağlamÖzet
On altıncı ve on dokuzuncu yüzyıllar arasında Osmanlı İmparatorluğu’nda seyahat eden bazı İngiliz seyyahlar, Bosna-Hersek’i de ziyaret etmişlerdir. Bu coğrafyada gözlemledikleri olay ve durumları, edindikleri izlenimleri kendi seyahatnamelerinde kaleme almışlardır. Seyahatnamelerinin Bosna-Hersek’e dair kısımları Omer Hadžiselimović’in At the Gates of the East: British Travel Writers on Bosnia and Herzegovina from the Sixteenth to the Twentieth Centuries (2001) başlıklı kitabında yayımlanmıştır. Aynı kitap daha önce Sırp-Hırvat dilinde hazırlanıp okurlara sunulmuştur (Na vratima Istoka: engleski putnici o Bosni i Hercegovini od 16. do 20. vijek, 1989). Yazarlar, seyahatnamelerinin bazı kısımlarında o dönemde Bosna-Hersek’te kullanılan selamlaşma kalıplarını özgün şekilleriyle kayda geçirmişlerdir. Bu makalede, seyahatnamelerin bu tür selamlaşma formüllerinin yer aldığı kısımları ele alınmaktadır. Yazarların, ziyaret edilen bölgeye ait selamlaşma sözlerinin özgün dilsel şekilleriyle kayda geçirdikleri metin parçalarında hangi sosyal durumlar söz konusu olduğu incelenmektedir. Seyyahların kendilerinin ise, ilgili sosyal durumların karşısında yabancı olmaları özelliği dikkate alınmaktadır. Selamlaşma formülleri söz eylemi kuramı çerçevesinde incelenmektedir.
Referanslar
Akindele, Dele Femi. “Lumela/Lumela: A Socio-Pragmatic Analysis of Sesotho Greetings.” Nordic Journal of Afrikan Studies 16, no. 1 (2007): 1-17.
Blagus Bartolec, Goranka. “Pozdravi kao leksikografske jedinice.” Rasprave Instituta za jezik i jezikoslovlje 38, no. 1 (2012): 19-36.
Bratanić, Maja. “Bok, gospođo profesor. (O nesigurnosti u porabi pozdravnih formula u suvremenom hrvatskom jeziku).” Teorija i mogućnosti primjene pragmalingvistike, edited by Lada Badurina, Nada Ivanetić, Boris Pritchard and Diana Stolac, 103-114. Zagreb-Rijeka: Hrvatsko društvo za primijenjenu lingvistiku, 1999.
Chamo, Isa Yusuf. “Pragmatic Differences in Greetings: A Comparative Study of Hausa and English.” BAJOLIN 1, no. 2 (2015): 258-274.
Crystal, David. A Dictionary of Linguistics and Phonetics. 6th ed. Malden-Oxford-Carlton: Blackwell, 2008.
Das, Anupam and Susan C. Herring. “Greetings and Interpersonal Closeness: The Case of Bengalis on Orkut.” Language & Communication, no. 47 (2016): 53-65.
Duranti, Alessandro. “Universal and Culture – Specific Properties of Greetings.” Journal of Linguistic Anthropology 7, no. 1 (1997): 63-97.
Efendioglu, Mehmet. “Selâm.” TDVİA. vol. 36. İstanbul: TDV, 2009.
Felman, Shoshana, Skandal tijela u govoru: Don Juan s Austinom ili zavođenje na dva jezika. Translated by Gordana Popović. Zagreb: Naklada MD, 1993.
Ferguson, Charles A. “The structure and use of politeness formulas.” Language in Society 5, no. 2 (1976): 137-151.
Goffman, Erving. Relations in Public: microstudies of the Public Order. New York: Basic Books, 1971.
Hadžiselimović, Omer. Na vratima Istoka: engleski putnici o Bosni i Hercegovini od 16. do 20. vijeka. Translated by Zulejha Riđanović. Sarajevo: Veselin Masleša, 1989.
Hadžiselimović, Omer. At the Gates of the East: British Travel Writers on Bosnia and Herzegovina from the Sixteenth to the Twentieth Centuries. New York: East European Monographs, Boulder Distributed by Columbia University Press, 2001.
Karpat, Kemal. “Građanska prava muslimana Balkana.” Muslimani Balkana: “Istočno pitanje” u XX. vijeku, edited by Fikret Karčić, 83-104. Sarajevo: Centar za napredne studije, 2014.
Kartallıoğlu, Yavuz. “Evliya Çelebi Nasıl Selamlaşırdı.” Türk Dili 69, no. 821 (2020): 68-81.
Laver, John. “Linguistics routines and politeness in greeting and parting.” Rasmus Rask Studies in Pragmatic Linguistics, vol. 2, Conversational Routines, edited by Florian Coulmas, 289-304. The Hague: De Gruyter Mouton, 1981.
Marot, Danijela. “Uljudnost u verbalnoj i neverbalnoj komunikaciji.” Fluminensia 17, no. 1 (2005): 53-70.
Muvekit, Salih Sidki Hadžihuseinović. Povijest Bosne. vol. 2. Translated by Abdulah Polimac, Lamija Hadžiosmanović, Fehim Nametak and Salih Trako. Sarajevo: El-Kalem, 1999.
Nilsson Jenny at al. “What is in a greeting? The social meaning of greetings in Sweden-Swedish and Finland-Swedish service encounters.” Journal of Pragmatics, no. 168 (2020): 1-15.
Peternai, Kristina. Učinci književnosti. Zagreb: Disput, 2005.
Pintarić, Neda. Pragmemi u komunikaciji. Zagreb: Zavod za lingvistiku Filozofskoga fakulteta Sveučilišta u Zagrebu, 2002.
Pintarić, Neda. “Javni natpisi i javne obavijesti kao sociokulturne i pragmatičke jedinice.” Socjolingwistyka, no. 28 (2014): 67-92.
Pakalın, Mehmed Zeki. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. vol. 3. İstanbul: MEB, 1971.
Puriš, Bernisa, “Stilistika bosanskohercegovačkog putopisa XX vijeka.” PhD diss. Univerzitet u Sarajevu, 2013.
Schottman, Wendy. “The Daily Ritual of Greeting among the Baatombu of Benin.” Anthropological Linguistics 37, no. 4 (1995): 487-523.
Searle, John R. Govorni činovi: Ogled iz filozofije jezika. Translated by Mirjana Đukić. Beograd: Nolit, 1991.
Topaloğlu, Bekir. “Selâm.” TDVİA. vol. 36. İstanbul: TDV, 2009.
Uspenski, Boris. Ego loquens: Jezik i komunikacioni prostor. Translated by Radmila Mečanin. Novi Sad: Akademska knjiga, 2012.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Zemin
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
