Kânî’nin Vefatı Üzerine Sünbülzâde Vehbî’nin Halîl Nûrî Bey’e Gönderdiği Münşiyâne Tezkire ve Tarih Kıtası Üzerine
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.8020771Anahtar Kelimeler:
Sünbülzâde Vehbî, Kânî (Tokatlı), Halîl Nûrî, Reisülküttap Râşid, tarih kıtası, nesir (Osmanlı dönemi Türk edebiyatında), tezkire (resmî yazışma türü), inşâ üslubu, mektupÖzet
Bu makalede on sekizinci yüzyılın meşhur şairi Sünbülzâde Vehbî’nin (ö. 1224/1809) dönemin önemli bürokratlarından Halîl Nûrî Bey’e (ö. 1213/1799) gönderdiği bugüne kadar meçhul kalmış bir mektubu ele alınmaktadır. İnşâ üslubuyla yazılmış olan bu mektubun sonunda ise Vehbî’nin dönemin meşhur şairlerinden Kânî’nin (ö. 1206/1791) ölümü üzerine yazmış olduğu bir tarih kıtası yer almaktadır. Makalede Vehbî’nin, Reisülküttap Râşid Efendi’ye (ö. 1212/1798) ulaşmasını istediği bu mektubu ile tarih kıtasını yazma amacı ve muhtemel beklentileri tartışılmaktadır. Mektup aynı zamanda tarih manzumelerinin ortaya çıkış ve dolaşıma giriş hikâyelerini yansıtan, edebî hamilik ilişkilerine ışık tutan detaylar taşımaktadır. Makalede, adı geçen isimler arasındaki meslekî ve edebî ilişkiler ağından hareketle söz konusu mektup ile tarih manzumesi tahlil edilmektedir.
Referanslar
Afyoncu, Erhan. “Osmanlı Müverrihlerine Ait Tevcihat Kayıtları I.” Belgeler 20, s. 24 (1999): 77-155.
Ahıshalı, Recep. “Osmanlı Devlet Teşkilatında Reisülküttaplık Müessesesi: XVIII. Yüzyıl.” Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, 1999.
Ahmed Cevdet. Belâgat-i Osmâniyye. İstanbul: 1299 [1881-82].
Akün, Ömer Faruk. “Sünbülzâde Vehbî.” İslam Ansiklopedisi, c. 11. 4. bs. İstanbul: MEB, 1979.
Ambros, Edith Gülçin. Ottoman Chronogram Poems: Formal, Factual and Fictional Aspects. Berlin: EB-Verlag, 2021.
Ârif Hikmet. Tezkire-i Şu’arâ. Hazırlayan Sadık Erdem. İstanbul: Türk Tarih Kurumu, 2014.
Aslan, Mustafa. “Kayserili Raşit Mehmet Efendi ve Dîvânçesi.” Turkish Studies, s. 2/3 (2007): 40-58.
Aynur, Hatice ve Fatma M. Şen. “Hıfzî Ağa (Hıfzî Mehmed Efendi ö. 1759-60) ve Tarih Manzumeleri.” İskender Pala Armağanı, editör Nagihan Gür, 236-280. İstanbul: Kapı, 2021.
Bâkî. Bâkî Dîvânı: Tenkitli Basım. Hazırlayan Sabahattin Küçük. Ankara: Türk Dil Kurumu, 1994.
Güler, Mehmet. “Halîl Nûrî Dîvânı: Edisyon Kritik-İnceleme.” Yüksek Lisans Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi, 2009.
Haksever, H. İbrahim, Bahir Selçuk ve Mesut Algül. “Sünbül-zâde Vehbî’nin Mektupları.” International Journal of Language Academy, s. 6 (2018): 353-390.
Halîl Nûrî Bey (Vakanüvis). Nûrî Tarihi. Hazırlayan Seydi Vakkas Toprak. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2015.
İşli, Emin Nedret. “İstanbul’da Gömülü Şairlerin Mezar Kitâbeleri.” Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, 1991.
Karabulut, Ali Rıza. Dîvânçe-i Râşid Efendi ve Kayseri Müellifleri. Ankara: Mektebe, 2008.
Köksal, M. Fatih. Kayserili Dîvân Şairleri. Kayseri: Geçit, 1998.
Kütükoğlu, Mübahat. Osmanlı Belgelerinin Dili: Diplomatik. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2013.
Mecmûa-i Eş‘âr. Derleyen Nebîl. Ali Emre Özyıldırım şahsî kitaplığı.
Menchinger, Ethan L. İlk Modern Osmanlı: Ahmed Vâsıf’ın Fikrî Gelişimi. Çeviren Nurettin Elhüseyni. İstanbul: YKY, 2022.
Muallim Nâcî. Esâmî. İstanbul: 1308 [1890-91].
Özyıldırım, Ali Emre. “Bir Mecmûa Üç Kuşak: Vakanüvis Halîl Nûrî Bey’in Oğlu ve Şeref Hanım’ın Babası Nebîl Bey’in Şahsî Mecmûasından Hareketle Aile Bağlarından Şiir Ağlarına.” Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, özel sayı, “Ustalara Saygı-I: Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz’a Armağan.” Editör İsmail Hakkı Aksoyak, Tuba Işınsu İsen Durmuş ve Ayşe Yıldız, 3, s. 4 (Aralık 2019): 257-302.
Râşid [Reîsülküttâb]. Dîvânçe / Mecmû’a. İBB Atatürk Kitaplığı-Muallim Cevdet K. 539.
Sarıkaya, Hüseyin. “Vakanüvîs Halîl Nûrî Bey ve Tarihinin Neşri Üzerine Bazı Mülahazalar.” Osmanlı Araştırmaları, s. 51 (2018): 419-457.
Sünbülzâde Vehbî, Dîvân. Hazırlayan Ahmet Yenikale. Kahramanmaraş: Ukde, 2011.
Şahin, Ebubekir Sıddık. “Keçeci-zâde İzzet Molla’nın Yazdığı Tarih Manzumeleri.” Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi, s. 9 (2011): 149-163.
Şener, Hasan. “Hayrî: Hayatı, Edebî Şahsiyeti, Divanı’nın Tenkitli Metni.” Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi, 1999.
Toprak, Seydi Vakkas. “Bir Osmanlı Vakanüvisi ve Mezartaşı Kitabesi.” Tarih ve Uygarlık - İstanbul Dergisi, s. 3 (2013): 51-63.
Vatansever, Nazlı. “Süruri’nin Tarih Mecmûası: Metin Tesisi-İnceleme.” Yüksek Lisans Tezi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, 2014.
Woodhead, Christine. “Yazışma Çevreleri: On yedinci Yüzyıl başlarında Osmanlı Mektup Yazımı.” Çeviren Ali Emre Özyıldırım. Nesrin İnşası: Düzyazıda Dil, Üslup ve Türler, hazırlayanlar Hatice Aynur, Müjgân Çakır, Hanife Koncu, Selim S. Kuru ve Ali Emre Özyıldırım, 214-235. İstanbul: Turkuaz, 2010.
Yalçınkaya, Alaaddin. “Türk Diplomasisinin Modernleşmesinde Reisülküttap Mehmed Râşid Efendi’nin Rolü.” Osmanlı Araştırmaları, s. 21 (2001): 109-134.
Yazar, İlyas. “Kânî Dîvânı.” Doktora Tezi. Ege Üniversitesi, 2006.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 ZEMİN
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
