Trajik Olan Feminist de Olabilir mi? 1960 ve 1970’lerdeki Kriz Anlatılarının Poetikası Üzerine Bir Deneme
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.8020020Anahtar Kelimeler:
trajik olan, Türkçe roman, Türk modernitesi, kriz anlatılarıÖzet
Bu makale, Türkçe romanda trajik düşünce ile feminist söylem arasındaki ilişkiyi kanonlaşmış üç romanı analiz ederek tartışmaktadır. Kadın karakterleri, Türkiye’nin modernleşme projesiyle ilintili olarak anlatılarının merkezine koyan bu romanlar sırasıyla Nezihe Meriç’in Korsan Çıkmazı (1961), Leylâ Erbil’in Tuhaf Bir Kadın’ı (1971) ve Adalet Agaoğlu’nun Ölmeye Yatmak’ıdır (1973). Bu kapsamda, ilk olarak romanlardaki kentli kadın temsillerine feminist anlatımbilim aracılığıyla odaklanılmakta, bu kadın kahramanların kendini gerçekleştirme, trajik düşünce ve Türkiye’nin ulusalcı seküler modernleşme projesiyle ilintili bir kadının hikayesine dayalı olay örgüsü arasındaki bağlantı tetkik edilmektedir. İkinci olarak, bu makale, romanlardaki trajik düşüncenin kurulumunu ve modernleşme projesi tarafından kurulan modern Türk kadını tahayyülünü sorgulayan feminist söylem ve metin stratejilerinin ilişkisini irdelemektedir. Böylece, bu makale her üçromandaki insanlık durumu ve bunun trajik tezahürlerinin nasıl anlatıldığını analiz ederken, Türkçe romanda trajik olanın belli bir derecede feminist bir söylem üretip üretmediğini veya bunun tam aksinin olup olmadığı incelemektedir.
Referanslar
Abadan-Unat, Nermin. “Social Change and Turkish Women.” In Women in Turkish Society, edited by Nermin Abadan-Unat, 5-31. Leiden: E.J. Brill, 1981.
Adak, Hülya. “Otobiyografik Benliğin Çok-Karakterliliği: Halide Edip’in İlk Romanlarında Toplumsal Cinsiyet.” In Kadınlar Dile Düşünce, edited by Sibel Irzık and Jale Parla, 161-178. Istanbul: İletişim, 2004.
Agaoğlu, Adalet. Ölmeye Yatmak/Dar Zamanlar. Istanbul: Everest, 2018[1973].
Akbatur Arzu. “Turkish Women Writers in English Translation.” MonTI Monografías de Traducción e Interpretación 3 (2011): 161-179.
Akgül, Alphan. Kim Egemen Olabilir Yazgısına: Türk Romanında Trajedi ve Özgür İrade. Ankara: Çolpan Kitap, 2021.
Andrews, Walter G. and Mehmet Kalpaklı. The Age of Beloveds: Love and the Beloved in Early-Modern Ottoman and European Culture and Society. Durham: Duke University Press, 2005.
Armstrong, Nancy. “What Feminism Did to Novel Studies.” In The Cambridge Companion To Feminist Literary Theory, edited by Ellen Rooney, 99-118. Cambridge: Cambridge University Press, 2006.
Aşkaroğlu, Vedi. Trajik ve Modern Triolojik Bir Çözümleme: Oğuz Atay – Joseph Conrad – Yusuf Atılgan. Ankara: Kültür Ajans Yayınları, 2016.
Boes, Tobias. Formative Fictions, Cosmopolitanism, and the Bildungsroman. Ithaca: Cornell University Press, 2012.
Butler, Judith. “Performative Acts and Gender Constitution: An Essay in Phenomenology and Feminist Theory.” Theatre Journal 40, no. 4 (December 1988): 519-531.
Castle, Gregory. Reading the Modernist Bildungsroman. Gainesville: University Press of Florida, 2006.
Çayıroğlu, Duygu. Kadınca Bilmeyişlerin Sonu 1960-1980 Döneminde Feminist Edebiyat. Istanbul: İletişim, 2022.
Durakbaşa, Ayşe. Halide Edib Türk Modernleşmesi ve Feminizm. Istanbul: İletişim, 2000.
Eagleton, Terry. Sweet Violence the Idea of Tragic. Oxford: Blackwell Publishing, 2003.
Erbil, Leylâ. Tuhaf Bir Kadın. Istanbul: Türkiye İş Bankası, 2011[1971].
Erbil, Leylâ. A Strange Woman. Translated by Nermin Menemencioğlu and Amy Marie Spangler. Dallas: Deep Vellum Publishing, 2022.
Evin, Ahmet. Origins and Development of the Turkish Novel. Minneapolis: Bibliotheca Islamica, 1983.
Felski, Rita. Beyond Feminist Aesthetics: Feminist Literature and Social Change. Cambridge: Harvard University Press, 1989.
Felski, Rita. The Gender of Modernity. Massachusetts: Harvard University Press, 1995.
Fludernik, Monica. “Ideology, Dissidence, Subversion A Narratological Perspective.” In Narratology and Ideology Negotiating Context, Form, and Theory in Postcolonial Narratives, edited by Divya Dwivedi, Henrik Skov Nielsen, and Richard Walsh, 193-212. Columbus: The Ohio State University Press, 2018.
Göle, Nilüfer. Mühendisler ve İdeoloji. Istanbul: Metis, 2016[1998].
Göle, Nilüfer. Seküler ve Dinsel: Aşınan Sınırlar. Istanbul: Metis, 2012.
Gün, Güneli. “The Woman in the Darkroom: Contemporary Women Writers in Turkey.” World Literature Today, 60, no. 2 (Spring, 1986): 275-279.
Günay-Erkol, Çimen. “Osmanlı-Türk Romanından Çağdaş Türk Romanına Kadınlık: Değişim ve Dönüşüm.” Türkiyat Mecmuası 21, no. 2 (Güz 2011): 147-176.
Gürle, Meltem. “Wandering on the Peripheries: The Turkish Novelistic Hero as ‘Beautiful Soul’.” Journal of Modern Literature 36, no. 4 (Summer 2013): 96-112.
Gürle, Meltem. “Hermits, Stoics, and Hysterics: Turkish Democracy and the Female Bildungsroman.” NOVEL: A Forum on Fiction 47, no. 1 (Spring 2014): 90-107.
Irzık, Sibel “Ölmeye Yatmak, Anlatı ve Otorite.” In Hayata Bakan Edebiyat Adalet Agaoğlu’nun Yapıtlarına Eleştirel Yaklaşımlar, edited by Nüket Esen and Erol Köroğlu, 46-56. Istanbul: Boğaziçi Universitesi, 2003.
Kahraman, Hasan Bülent. Türkiye’de Yazınsal Bilincin Oluşumu. Istanbul: Kapı Yayınları, 2014.
Kandiyoti, Deniz. “Emancipated but Unliberated? Reflections on the Turkish Case.” Feminist Studies 13, no. 2 (Summer 1987): 317-338.
Kandiyoti, Deniz. “Slave Girls, Temptresses, and Comrades: Images of Women in the Turkish Novel.” Feminist Studies 8, no. 1 (Spring 1988): 35-50.
Kandiyoti, Deniz. “Gendering the Modern on Missing Dimensions in the Study of Turkish Modernity.” In Rethinking Modernity and National Identity in Turkey, edited by Sibel Bozdoğan and Reşat Kasaba, 113-130. Seattle: University of Washington Press, 1997.
King, Jeannette. Tragedy in the Victorian Novel: Theory and Practice in the Novels of George Eliot, Thomas Hardy and Henry James. Cambridge: Cambridge University Press, 1978.
Lanser, Susan S. “Towards a Feminist Narratology.” Style 20, no. 3 (Fall 1986): 341-363.
Lanser, Susan S. Fictions of Authority: Women Writers and Narrative Voice. Ithaca: Cornell University Press, 1992.
Lanser, Susan S. “Queering Narrative Voice.” Textual Practice 32, no. 6 (2018): 923-937.
Leech, Clifford. Tragedy. London: Methuen & Co, 1969.
Lempert, Manya. Tragedy and the Modernist Novel. Cambridge: Cambridge University Press, 1978.
Leonard, Miriam. Tragic Modernities. Massachusetts: Harvard University Press, 2015.
Meriç, Nezihe. Korsan Çıkmazı. Istanbul: Yapı Kredi, 1999[1961].
Moi, Toril. “Feminist, Female, Feminine.” In The Feminist Reader Essays in Gender and the Politics of Literary Criticism, edited by Catherine Belsey and Jane Moore, 115-132. New York: Basil Blackwell, 1989.
Moretti, Franco. The Way of the World the Bildungsroman in European Culture. London: Verso, 1987.
Moretti, Franco. Modern Epic the World System from Goethe to Garcia Marquez. London: Verso, 1996.
Page, Ruth E. “Feminist Narratology? Literary and Linguistic Perspectives on Gender and Narrativity.” Language and Literature 12, no. 1 (2003): 43-56.
Parla, Jale. Türk Romanında Yazar ve Başkalaşım. Istanbul: İletişim, 2011.
Quayson, Ato. Tragedy and Postcolonial Literature. Cambridge: Cambridge University Press, 2021.
Sancar, Serpil. Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti. Istanbul: İletişim, 2012.
Schick, Irvin Cemil. “Representation of Gender and Sexuality in Ottoman and Turkish Literature.” The Turkish Association Journal 28, no. 1/2 (2004): 81-103.
Sewall, Richard B. The Vision of Tragedy. New Haven: Yale University Press, 1980[1959].
Snyder, John. Prospects of Power Tragedy, Satire, the Essay, and the Theory of Genre. Lexington: The University Press of Kentucky, 1991.
Sofuoğlu, Yasin. “Tragic Thought in Oğuz Atay’s Tehlikeli Oyunlar: Identity, Culture, and History.” Master’s thesis. Boğaziçi University, 2019.
Şahin, Seval. Cinai Meseleler Osmanlı-Türk Polisiye Edebiyatında Biçim ve İdeoloji (1884-1928). Istanbul: İletişim, 2017.
Vondung, Klaus. “German Nationalism and the Concept of ‘Bildung’.” In Romantic Nationalism in Europe, edited by J. C. Eade, 135-150. Canberra: Humanities Research Centre, Australian University, 1983.
Weil, Kari. “French Feminism’s écriture feminine.” In The Cambridge Companion to Feminist Literary Theory, edited by Ellen Rooney, 153-171. Cambridge: Cambridge University Press, 2006.
White, Jenny B. “State Feminism, Modernization, and the Turkish Republican Woman.” NWSA Journal 15, no. 3 (Fall 2003): 145-159.
Williams, Rowan. The Tragic Imagination. Oxford: Oxford University Press, 2016.
Williams, Raymond. Modern Tragedy. Stanford, California: Stanford University Press, 1966.
Yıldırım, Asiye Çığrı. Servet-i Fünun Romanında Trajik Durum. Ankara: Pegem Akademi, 2018.
Zink, Sidney. “The Novel as a Medium of Modern Tragedy.” The Journal of Aesthetics and Art Criticism 17, no. 2 (December 1958): 169-173.
Zürcher, Erik Jan. Turkey: A Modern History. London: I. B. Tauris, 2004[1993].
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 ZEMİN
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
