Uyarlama Çalışmaları ve Sinema-Edebiyat İlişkileri Bağlamında Tütün Zamanı
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.8017509Anahtar Kelimeler:
Necati Cumalı, Orhon M. Arıburnu, Tütün Zamanı, uyarlama çalışmaları, diyalojizmÖzet
Bu çalışma Necati Cumalı’nın Tütün Zamanı romanını ve yönetmen Orhon M. Arıburnu tarafından filme aktarılan 1959 tarihli aynı adlı uyarlama filmi, edebiyat-sinema etkileşimi çerçevesinde ele almaktadır. Çalışmanın amacı, Cumalı’nın köy romanları kanonu içinde yer alan romanını ve Arıburnu’nun filmini disiplinlerarası açıdan karşılaştırmalı biçimde değerlendirmektir. Kuramsal arka planı literatürdeki uyarlama çalışmalarından beslenen çalışma, Bakhtin’in analitik bir çözümleme yapmayı olanaklı kılan metinlerarası diyalojik yaklaşımı üzerine temellenmektedir. Bu çerçevede öncelikle köy romanlarının ortaya çıkış koşulları incelenerek köy romanları-köy filmleri etkileşimi tartışılmış, sonrasında ise Tütün Zamanı romanı ve uyarlaması, metinlerarası diyalojik bağlam, tematik referans noktaları ve kaynak metnin uyarlama sürecindeki dönüşümü çerçevesinde karşılaştırmalı biçimde analiz edilmiştir. Bakhtin’in anlatıda uzam-zaman ilişkilerini çözümlemeyi mümkün kılan kronotop kavramı da çalışmada bir diğer analiz aracı olarak kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda, söz konusu uyarlama filmin kaynak metne ilişkin yeni ve yaratıcı bir yorumlama olmaktan çok bir aktarım olarak nitelendirilebileceği, romanın siyasal arka planının ve toplumsal bağlamının uyarlamada büyük ölçüde göz ardı edildiği ve bu nedenle çok boyutluluğunun kesintiye uğratıldığı saptanmıştır.
Referanslar
Andrew, Dudley. “Adaptation.” Film Theory and Criticism. Editör Gerald Mast, Marshall Cohen ve Leo Braudy, 420-428. New York and Oxford: Oxford University Press, 1992.
Bakhtin, Mihail. Karnavaldan Romana. Çeviren Cem Soydemir. İstanbul: Ayrıntı, 2001.
Bourdieu, Pierre. Eril Tahakküm. Çeviren Bediz Yılmaz. İstanbul: Bağlam, 2014.
Cantek, Levent. “Köy Manzaraları: Romantizm ve Gerçekçiliğin Düalizmleri.” Toplum ve Bilim, s. 88 (2001): 188-200.
Chatman, Seymour. Öykü ve Söylem: Film ve Kurmacada Anlatı Yapısı. Çeviren Özgür Yaren. Ankara: De Ki, 2009.
Çakır, Süreyya. “Sinema ve Edebiyat İlişkisine Yöntemsel Bir Bakış.” Sinefilozofi, özel sayı 1, (2019): 437-452.
Çetin, Zeynep. “Bir Anlatı Formu Olan Romanın Sinemaya Uyarlanması.” Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, 1999.
Eisenstein, Sergei. Film Biçimi. Çeviren Nijat Özön. İstanbul: Payel, 1985.
Elliott, Kamilla. “Novels Films and The Word/Image Wars.” Companion to Literature and Film, edited by Robert Stam and Alessandra Raengo, 1-22. Oxford: Blackwell, 2006.
Evren, Burçak. “Lütfi Akad ve Sinemasına Ansiklopedik Bir Yaklaşım.” Sadeliğin Derinliğinde Bir Usta, 94-104. Ankara: Dost, 2005.
Hutcheon, Linda. A Theory of Adaptation, New York and London: Routledge, 2006.
Karaömerlioğlu, M. Asım. “Erken Dönem Türk Edebiyatında Köylüler.” Doğu-Batı, s. 22 (2006):107-133.
Kıraç, Rıza. Film İcabı. Ankara: De Ki, 2008.
Leitch, Thomas. “Adaptation Studies at Crossroads.” Adaptation, 1, s.1 (2008): 63-77.
Metz, Christian. Film Language. Chicago: The University of Chicago Press, 1991.
Moran, Berna. Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 2. İstanbul: İletişim, 2001.
Naci, Fethi. 100 Soruda Türkiye’de Roman ve Toplumsal Değişme. İstanbul: Gerçek, 1990.
Oktay, Ahmet. Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı 1923-1950. Ankara: Kültür Bakanlığı, 1993.
Özön, Nijat. Karagözden Sinemaya: Türk Sineması ve Sorunları. Ankara: Kitle, 1995.
Saraçgil, Ayşe. Bukalemun Erkek: Osmanlı İmparatorluğu’nda ve Türkiye Cumhuriyeti’nde Ataerkil Yapılar ve Modern Edebiyat. İstanbul: İletişim, 2005.
Scognamillo, Giovanni. Türk Sinema Tarihi. İstanbul: Kabalcı, 2010.
Scognamillo, Giovanni. “Türk Sinemasında Köy Filmleri.” Giovanni Scognamillo’nun Gözüyle Yeşilçam, 134-153. İstanbul: Küre, 2011.
Sezer, Baykan. “Tütün Zamanı.” Pazar Postası, 40, 1959.
Shohat, Ella. “Sacred Word, Profane Image: Theologies of Adaptation.” A Companion to Literature and Film, edited by Robert Stam and Alessandra Raengo, 23-45. Oxford: Blackwell, 2006.
Stam, Robert. Subversive Pleasures: Bakhtin, Cultural Criticism and Film. Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press, 1992.
Stam, Robert. “Beyond Fidelity: Dialogics of Adaptation.” Film Adaptation, edited by James Naremore, 54-76. New Brunswick, NJ: Rutgers University Press, 2000.
Stam, Robert. “Introduction: A Theory and Practice of Adaptation.” Literature and Film, edited by Robert Stam ve Alessandra Raengo, 1-52. Oxford: Blackwell, 2005.
Stam, Robert, Robert Burgoyne and Sandy Flitterman Lewis. New Vocabularies in Film Semiotics. London and New York: Routledge, 1992.
Türkeş, A. Ömer. “Taşra iktidarı.” Toplum ve Bilim, s. 88 (2001): 201-234.
Türkeş, Ömer. “Orda Bir Taşra Var Uzakta.” Taşraya Bakmak. Editör Tanıl Bora, 157- 212. İstanbul: İletişim, 2013.
Vice, Sue. Introducing Bakhtin. Manchester and New York: Manchester University Press, 1997.
Yıldırım, Tunç. Türk Sinemasının Estetik Tarihi. İstanbul: Es, 2016.
Yıldırım, Tunç. “Yeşilçam’da Polisiyenin Eleştirel Dönüşümü: Toplumsal Gerçekçi Sinema Hareketinin Amblemi Olarak Gecelerin Ötesi.” Erciyes İletişim, 5, s. 4 (2018): 599-630.
Yıldırmaz, Sinan, “Köylüler ve Kentliler: Ellili Yılların Dönüşen Yeni Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Coğrafyası”, Türkiye’nin Ellili Yılları, Derleyen Mete Kaan Kaynar, 541-563. İstanbul: İletişim, 2015.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 ZEMİN
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
