Shakespeare’de Ne Seyrediyoruz: Oyun mu, Adaletin Tecellisi mi?

Özet

Shakespeare’in eserlerindeki çeşitli kavramlar arasında hukuk ve adaletle ilgili olanlar çoktur. Hatta bazı eserleri bu kavramların uygulanmasıyla ilgili nice farklı yorumlarla gelişir. Bu konuda Batı’da hem hukukçular hem de edebiyat araştırıcıları tarafından yapılmış birçok inceleme bulunmaktadır. Bazı üniversitelerde hukuk dersleri arasına hukuk ve edebiyatın katılması tartışmalı olsa da gerçekleşmiştir. Türkiye’de de bazı özel üniversitelerde bugün bu tür dersler yer almaya başlamıştır. Kendisine özgü bir hukuk sistemi olan İngiltere’nin yetiştirdiği en büyük şair ve oyun yazarı, eserlerinde hukuk konularını da işlemiştir ve bunlar bütün dünyada asırlardan beri zevkle seyredilmekte ve okunmaktadırlar. Biz bu incelememizde Shakespeare’in bütün oyunlarını değil, sadece üç oyununu geniş olarak ele aldık. O bir oyun yazarı ve tiyatro sahibi iş adamıydı. Koruyucuları arasında İngiltere’de kanun koyucu olan hükümdar da vardı. Bu yüzden İngiltere’de çıkarılması tartışılan bazı kanunlarla ilgili olarak yazdığı iki oyun Venedik Taciri ve Kısasa Kısas’ta konu Venedik ve Viyana’da geçmektedir. Kral Lear ise verasetle ilgili olduğu için İngiliz kraliyet ailesini de yakından ilgilendirmektedir ve masallaştırılmıştır. Eserlerinde yer alan hukuk ve özellikle hukukçularla ilgili çok çarpıcı sözlerinden birkaçını da belirtmekle, bir kısmının da yerlerini zikirle yetindik. Eserlerin girift dokunuşunda Shakespeare, her durumla ilgili görüşlerini belirtmiştir ve onlardaki gerçeklik payını bugün bile hayranlık ve şaşkınlıkla anıyoruz.