İsim Yalnızca Muhtevaya mı Delalet Eder
İslam Telif Geleneğinde İsim Oyunları (Telmîh)
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14184758Anahtar Kelimeler:
kitap isimleri, müellif-okur iletişimi, kitap isimlerinde telmîh, telmîh, kitap kültürüÖzet
İslam telif geleneğinde kitap isimleri, seci‘ (kafiyeli nesir) ve telmîh (dolaylı anlatım) bağlamında çok renkli tasvirler sunar. Müellifler, kitap isimlerinde seci‘ kullanarak okurun zihninde hoş bir etki bırakırken, telmîh aracılığıyla da kimi okuyucuları ile eser arasında örtülü bir iletişim kurmaktadır. Makale, İslam telif kültüründe üretilmiş eserlerden bazı örnekler inceleyerek İslami kitap isimlendirme gelenekleri hakkında yeni bakış açıları sunmayı amaçlamaktadır. Bunu yaparken özellikle kitap isimlerindeki telmîhe odaklanılmış ve müelliflerin eserlerine isim verirken çok farklı motivasyonlarla hareket ettiği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Araştırmanın bulguları, İslam telif geleneği çalışmaları için yeni yaklaşımlara dikkat çekmekte ve kitap isimlerinin, eserlerin tarihsel ve kültürel bağlamını anlamada anahtar rol oynadığına işaret etmektedir.
Referanslar
Birincil Kaynaklar
Abdulkâdir b. Muhyiddîn el-Cezâ’irî. el-Mevâkıf. Süleymaniye Kütüphanesi-İzmirli İsmail Hakkı 3782.
Ahmed-i Rûmî Akhisârî. Mecâlisu’l-Ebrâr ve Mesâliku’l-Ahyâr ve Mehâ’iku’l-Bida‘ ve Makâmi‘u’l-Eşrâr. Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi 06 Hk 794.
Alî el-Kârî. el-Cemâleyn ale’l-Celâleyn. Süleymaniye Kütüphanesi-Süleymaniye 180.
Alî Kuşçu. er-Risâletu’l-Fethiyye. Süleymaniye Kütüphanesi-Ayasofya 2733/1.
A‘reczâde, Ahmed b. Muhammed b. İbrâhim el-Kastamonî el-Celvetî. el-Mecâlisu’l-A’reciyye (el-Mecâlis mine’l-Mevâ’izi’ş-Şerîfe). Beyazıt Devlet Kütüphanesi-Beyazıt B1653.
İbnu’l-Cezerî. el-Hısnu’l-Hasîn min Kelâmi Seyyidi’l-Mürselîn. Süleymaniye Kütüphanesi-Yazma Bağışlar, 8122.
İsmâ‘îl-i Ankaravî. el-Makâsıdu’l-Aliyye fî Şerhi’t-Tâ’iyye. Süleymaniye Kütüphanesi-Hamidiye 654.
Kâtib Çelebi. Keşfu’z-Zunûn ‘an Esâmi’l-Kutubi ve’l-Funûn. Manisa Kütüphanesi-Manisa İl Halk Kütüphanesi 9944.
Kâtib Çelebi. Keşfu’z-Zunûn ‘an Esâmi’l-Kutubi ve’l-Funûn. Milli Kütüphane-Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu 06 Mil Yz A 2924.
Kemâlpaşazâde (İbn Kemâl), Şemseddîn Ahmed b. Süleymân b. Kemâl. Ferîdetu’t-Taharrî. Manisa Kütüphanesi-Manisa İl Halk Kütüphanesi 3617/1.
Koca Râgıb Paşa. Sefînetü’r-Râgıb ve Defînetü’l-Metâlib. Süleymaniye Kütüphanesi-Ragıb Paşa 1489.
Mollâ Câmî. el-Fevâ’idu’z-Ziyâ’iyye. Konya Yazma Eserler Bölge Müdürlüğü-Bölge Yazma Eserler BY0000000937.
Mollâ Câmî. el-Fevâ’idu’z-Ziyâ’iyye. Süleymaniye Kütüphanesi-Erzincan 109.
Mu‘âz b. Muhammed el-Özbekî el-Harezmî. el-Mektûbâtu’l-Mekkiyye. Süleymaniye Kütüphanesi-Reşid Efendi 472.
Müstakîmzâde, Süleymân Sadeddîn b. Mehmed Emîn b. Mehmed Müstakîm el-İstanbulî. Tarhu’l-Ma‘nâ fî Şerhi’l-Esmâ’i’l-Hüsnâ. Süleymaniye Kütüphanesi-Esad Efendi 1426/2
Müstakîmzâde, Süleymân Sadeddîn b. Mehmed Emîn b. Mehmed Müstakîm el-İstanbulî. el-Mebsût fî Rüsûmi’l-Hutût. Süleymaniye Kütüphanesi-Esad Efendi 3740/4.
Müstakîmzâde, Süleymân Sadeddîn b. Mehmed Emîn b. Mehmed Müstakîm el-İstanbulî. el-Mebsût fî Rüsûmi’l-Hutût. Süleymaniye Kütüphanesi-Bağdatlı Vehbi 2171/5.
Müstakîmzâde, Süleymân Sadeddîn b. Mehmed Emîn b. Mehmed Müstakîm el-İstanbulî. Cihâzü’l-Ma‘cûn fî Hilâsi’t-Tâ‘ûn. Süleymaniye Kütüphanesi-Halet Efendi 405/10.
Müstakîmzâde, Süleymân Sadeddîn b. Mehmed Emîn b. Mehmed Müstakîm el-İstanbulî. Akîdetü’s-Sûfiyye. Süleymaniye Kütüphanesi-Esad Efendi 1684/6.
Müstakîmzâde, Süleymân Sadeddîn b. Mehmed Emîn b. Mehmed Müstakîm el-İstanbulî. el-Mebsût fî Rüsûmi’l-Hutût. Süleymaniye Kütüphanesi-Pertev Paşa 625/24.
Müstakîmzâde, Süleymân Sadeddîn b. Mehmed Emîn b. Mehmed Müstakîm el-İstanbulî. Envârü’d-Diyâr bi-Himâyeti’l-Âbâr. Süleymaniye Kütüphanesi-Esad Efendi 01684-008.
Müstakîmzâde, Süleymân Sadeddîn b. Mehmed Emîn b. Mehmed Müstakîm el-İstanbulî. Envârü’d-Diyâr bi-Himâyeti’l-Âbâr. Süleymaniye Kütüphanesi-Yazma Bağışlar 7464.
Nûh b. Mustafâ el-Amâsî el-Konevî. el-Makâsıdu’l-Hasene. Süleymaniye Kütüphanesi-Halet Efendi 404/1.
er-Risâletu’l-Mekkiyye. Süleymaniye Kütüphanesi-Şehid Ali Paşa 2765/2.
İkincil Kaynaklar
Akün, Ömer Faruk. “Ahdî.” TDVİA. c. 1. İstanbul: TDV, 1988.
Arslan, Sami. “İslam Kitap Kültüründe ‘Şerhi Meşrûha Bağlamak’: Kitap İsimlerinde Seci.” FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi. s. 14. (2019): 123-150.
Bilkan, Ali Fuat. “Hayriyye.” TDVİA. c. 17. İstanbul: TDV, 1998.
Çakmakoğlu, M. Mustafa. “Klasiklerimiz/X: ‘el-Futûhâtu’l-Mekkiyye’ (Muhyiddin İbnü’l-Arabî-ö. 638/240).” Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, s. 11 (2003): 418.
Çelik, Celalettin. “Kültürel Sembol Sistemi Olarak İsimler: İsim Sosyolojisine Giriş.” Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6, s. 2 (2006): 39-61.
Demirli, Ekrem. “Nifferî.” TDVİA. c. 33. İstanbul: TDV, 2007.
Eraslan, Kemal. “Mecâlisu’n-Nefâis.” TDVİA. c. 28. Ankara: TDV, 2003.
Fazlıoğlu, İhsan. “Sultan I. ‘Alâuddîn Keykubâd’a Sunulan Siyâsetnâme: el-Letâifu’l-‘Alâiyye fî’l-Fedâili’s-Seniyye.” Dîvân: İlmî Araştırmalar, s. 3 (1997): 225-239.
Karagöz, Ensar. “İlmiye Teşkilatı Tarihine Kaynaklık Eden Bir Âlim: Eserleriyle Müstakimzâde Süleyman Sadeddin.” Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, 2022.
Kâtib Çelebi. Keşfu’z-Zunûn ‘an Esâmi’l-Kutubi ve’l-Funûn. Hazırlayan Ekmeleddin İhsanoğlu ve öte. c. 6. London: al-Furqan Islamic Heritage Foundation, 2021.
Kâtibî. Şemsiyye Risalesi. Hazırlayan Ferruh Özpilavcı. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2017.
Kurşun, Zekeriya. Küçük Said Paşa: Sultan II. Abdülhamid’in Gölgesi. İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları, 2024.
Kurtuluş, Rıza. “Emîr Hüsrev-i Dihlevî.” TDVİA. c. 11. İstanbul: TDV, 1993.
Kut, Günay. “Ali Şir Nevâî.” TDVİA. c. 2. İstanbul: TDV, 1976.
Nizameddin en-Nîsâbûrî. eş-Şemsiyye fi’l-Hisâb: Hesap Biliminde Kılavuz. Hazırlayan Elif Bağa. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu, 2020.
Okumuş, Ömer. “Câmî, Abdurrahman.” TDVİA. c. 7. İstanbul: TDV, 1993.
Özcan, Abdülkadir. “Şeyhî Mehmed Efendi.” TDVİA. c. 39. İstanbul: TDV, 2010.
Özkan, Halit. “Süyûti.” TDVİA. c. 38. İstanbul: TDV, 2010.
Özaydın, Abdülkerim. “İbn Bîbî.” TDVİA. c. 19. İstanbul: TDV, 1999.
Nusretü’l-Hamîd, Mikyâsu’l-Ahlâk, Sulûku’l-Mulûk Tercümeleri. Hazırlayan Ali Adem Yörük. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu, 2020.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Zemin
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
