Dilde Sınır İhlali Olarak Yahya Kemal’de Deniz: Şiir ve Teori

Özet

Yahya Kemal, genel olarak poetik düşünme çabasında, özelde ise deniz konulu şiirlerinde sonlu ile sonsuz olan arasında bir bağ kurmaya çalışır. Bu bağın tartışılmaya açılması sonsuzluğun dilde ifadesinin sonlunun bittiği yerde başlayan zaman ve dil ötesi bir kategori mi olduğu yoksa sonluluğun aşılamaması nedeniyle mi kendisini dilde görünür kıldığı sorunu açısından önemlidir. Modern edebî dilin denizle kurmaya çalıştığı özgün ilişkinin ürettiği sonlu-sonsuz bağlamındaki zamansal ilişki ne anlama gelmektedir? Bu yazıda Yahya Kemal’in bilhassa “Deniz”, “Açık Deniz”, “Deniz Türküsü” ve “Sessiz Gemi” isimli şiirlerinde, dilde sınır ihlali olarak sonlu ile sonsuz arasında bir karşılaşma tecrübesinin, edebî metnin semantik muğlaklığını baskılamayan özerk bir teorik bilincin farklı boyutlarını görünür bir kıyıya taşıdığı ileri sürüldü. Bu iddiayı belirginleştirebilmek adına öncelikle Yahya Kemal’in şiirinde sonlu-sonsuz ilişkisinin kendisini hangi kelimeler etrafında açığa vurduğu fenomenolojik bir perspektiften ele alınmaktadır. Daha sonra ise teori ve şiir arasında bir öncelik-sonralık ilişkisinin olmadığı tarihsel bir perspektiften ortaya koyulur. Kanaatimizce Yahya Kemal’in şiirlerinde görülen dilsel sınır ihlali, dilin kendisini düşünce (theoros) ile şiir arasında vuku bulabilecek bir diyaloga taşıması anlamına gelir.